Phân loại tác giả theo quy định của pháp luật sở hữu trí tuệ

Việc xác định các loại tác giả có ý nghĩa quan trọng trong việc xác định phạm vi quyền của tác giả trong từng trường hợp cụ thể. Vậy, dựa theo quy định của pháp luật sở hữu trí tuệ, việc phân loại tác giả được xác định theo những tiêu chí nào?

Trong thực tế, tác phẩm có thể được tạo ra từ lao động sáng tạo của một cá nhân, cũng có thể được tạo ra từ lao động sáng tạo của một nhóm người. Quá trình sáng tạo để tạo ra tác phẩm có thể bằng kinh phí và thời gian của chính họ cũng có thể bằng kinh phí của người khác hay được tạo ra do đơn đặt hàng của một chủ thể khác thông qua hợp đồng. Mặt khác, kết quả lao động sáng tạo có thể là những tác phẩm gốc (nguyên sinh) nhưng cũng có thể chỉ là các tác phẩm phái sinh.

Viêc phân loại tác giả là căn cứ để xác định phạm vi quyền nhân thân cũng như quyền tài sản của họ nhằm bảo vệ quyền lợi chính đáng cho từng tác giả trong những trường hợp nhất định. Việc phân loại tác giả có thể dựa theo những tiêu chí sau:

Dựa vào số lượng người lao động sáng tạo để tạo ra tác phẩm

Tác giả đơn nhất

Là cá nhân bằng lao động sáng tạo của mình trực tiếp tạo ra toàn bộ tác phẩm. Hay nói cách khác,người tạo ra tác phẩm là tác giả của toàn bộ bộ tác phẩm. Trong trường hợp này này người đó được hưởng toàn bộ các quyền nhân thân và quyền tài sản của tác giả đối với tác phẩm

Đồng tác giả

Là nhiều cá nhân hợp tác để cùng nhau bằng lao động sáng tạo tạo ra tác phẩm. Mỗi người trong số họ được gọi là đồng tác giả của tác phẩm. Trong trường hợp này, những người đó cùng nhau hưởng các quyền nhân thân cũng như quyền tài sản của tác giả đối với tác phẩm. Điều luật không xác định mối liên quan giữa các đồng tác giả với nhau đối với tác phẩm do họ từ sáng tạo ra. Tuy vậy trong thực tế, khi xác định thẩm quyền mà mỗi đồng tác giả được hưởng, người ta thường dựa vào tính chất, kết cấu của tác phẩm để xác định những người đó là đồng tác giả định phần hay không định phần.

Nếu tác phẩm do nhiều người tạo ra là tác phẩm không thể xác định phần sáng tạo của từng người thì họ là đồng tác giả hợp nhất. Vì vậy, tất cả các đồng tác giả cùng hưởng quyền nhân thân và quyền tài sản đối với tác phẩm ngang nhau.

Nếu tác phẩm được kết cấu theo từng chương, từng phần và có thể xác định được mỗi phần, mỗi chương đó do tác giả nào sáng tạo ra thì những người cùng tạo ra tác phẩm đó được gọi là đồng tác giả theo phần. Vì vậy, trong trường hợp này quyền lợi của mỗi đồng tác giả thường được xác định tương ứng với phần tác phẩm do họ sáng tạo ra.

Dựa vào nguồn gốc tác phẩm

Tác giả là những người tạo ra tác phẩm gốc

Là những người bằng lao động sáng tạo trí tuệ tạo ra tác phẩm với một nội dung, chủ đề, tư tưởng, cách thức thể hiện hoàn toàn mới. Trong từ điển Hán Việt, loại tác giả này được gọi là nguyên tác

Tác giả tác phẩm phái sinh

Là những người tạo ra tác phẩm từ tác phẩm của người khác đã được công bố, phổ biến, gồm:

– Tác giả dịch thuật: là người dịch tác phẩm từ ngôn ngữ này sang ngôn ngữ khác. Nhu cầu giao lưu quốc tế đòi hỏi ngày càng cao về công việc dịch thuật. Thông qua đó, góp phần tăng cường sự hiểu biết về nền văn hóa, phong tục tập quán giữa các dân tộc, các quốc gia trên phạm vi toàn thế giới, tạo điều kiện học hỏi lẫn nhau và hội nhập về lĩnh vực khoa học kỹ thuật. Các tác phẩm văn học nghệ thuật, khoa học kỹ thuật khi được diễn đạt bằng một ngôn ngữ nhất định phải tuân theo những nguyên tắc đặc thù của ngôn ngữ đó.

Vì vậy, khi chuyển tác phẩm sang ngôn ngữ khác, người dịch phải sáng tạo trong cách sử dụng ngôn ngữ trên cơ sở tài năng, trí tuệ của mình. Nghĩa là việc dịch thuật luôn mang tính sáng sáng tạo, vì thế người dịch phải được thừa nhận là tác giả của tác phẩm dịch đó.

– Tác giả phóng tác: Là người tạo ra tác phẩm theo phong cách sáng tạo của riêng mình từ nội dung của một tác phẩm đã có

– Tác giả cải biên: Là người sáng tạo ra tác phẩm bằng cách thay đổi hình thức diễn đạt tác phẩm gốc.

– Tác giả biên soạn: Là người từ các tác phẩm, các tài liệu khác để tạo ra tác phẩm theo cách sắp xếp sáng tạo của riêng mình.

– Tác giả chú giải: Là người làm rõ nghĩa một số từ, câu hoặc địa danh trong tác phẩm đã có

– Tác giả tuyển chọn: Là người bằng lao động sáng tạo để tập hợp một cách chọn lọc những tác phẩm của một hoặc nhiều tác giả thành tác phẩm tuyển tập hoặc tuyển chọn từ nhiều tác phẩm của nhiều tác giả dể tạo thành tác phẩm hợp tuyển theo chủ đề nhất định.